Türk sinema tarihinin sevilen filmleri arasında yer alan “Dila Hanım” filmine de mekan olan, SivritaÅŸ kayası yakınlarındaki tarihi SivritaÅŸ Karşı DeÄŸirmeni 13-14 Aralık 2012 tarihlerinde Ãœrgüp Belediyesi tarafından yıkıldı. Ãœrgüp’teki eski Kız Meslek Lisesi bahçesinde yer alan eski anaokulu binasının yıkım kararından sonra bölgedeki 25 su deÄŸirmeni içindeki tek saÄŸlam deÄŸirmen olan SivritaÅŸ Karşı DeÄŸirmeni’nin yol için yıkılması üzüntü yarattı.

Konu ile ilgili olarak ÇEKÃœL Ãœrgüp Temsilcisi Mustafa Kaya’nın kaleme aldığı yazıyı sizlerle paylaşıyoruz.   

KAPADOKYA’DA BU HAFTANIN  TARÄ°HÄ° ESER YIKIMI

Kapadokya turizminin ilk tanınan önemli merkezlerinden Ãœrgüp’te, tarihi eserlerin yıkımı artan bir hızla devam ediyor.

Önceki hafta Kız Meslek Lisesi’nin bol kemerli ve seçme taÅŸtan yapılmış bölümünün yıkım kararı basına açıklanmışken bu hafta da kentin ortasında yer alan yapılış tarihi çok eski olan su deÄŸirmeni de yıkıldı.

Ürgüp Merkezi Sivritaş Kayası dibinde bulunan Sivritaş Değirmeni 1990 yılında yıkılarak gömülmüştü. Bu değirmenin 200 metre yakınında yer alan Tarihi Sivritaş Karşı Değirmeni de 13-14 Aralık günlerinde dozer ve kepçelerle Belediye tarafından yıkıldı.

12 Aralık günü Kayseri’de Kapadokya Stratejik Yön Planı Çalıştayı’na katılan ve kısa konuÅŸmasında yatırımcıların heveslerini kırmamak için bölgedeki tahribatların abartılmamasını öneren Ãœrgüp Belediye BaÅŸkanı Fahri YILDIZ’ın çalıştaydan hemen dönüşünde bu tarihi yıkımı gerçekleÅŸtirmesi, çalıştayı düzenleyen TKB (Tarihi Kentler BirliÄŸi) ve ÇEKÃœL (Çevre ve Kültürel DeÄŸerleri Koruma ve Tanıtma Vakfı) koruma fikir ve çabalarından Ãœrgüp Belediye BaÅŸkanı ve meclis üyelerinin etkilenmemiÅŸ olması halk arasında üzüntüye ve intizara sebep olmuÅŸtur.

Değirmenin ana binalarının yılların bakımsızlığına uğramış olması restorasyonuna bir engel teşkil etmemekteydi. Bu binalar yıkılıp da kuyusu tüm görkemiyle ortaya çıkınca, kuyunun yıkımından vazgeçilmiştir.

Pof. Dr. H. Hüseyin DÄ°LAVER’in NevÅŸehir Tarih ve Kültür AraÅŸtırmaları Dergisi Mart 2011 sayısında ve Ãœrgüp Dergisi Ocak-Mayıs 2011 sayısında 25’e yakın su deÄŸirmeni üzerine araÅŸtırmaları yayımlanmıştır. AraÅŸtırmada tek saÄŸlam deÄŸirmen olarak bu deÄŸirmeni iÅŸaret etmiÅŸ ve bir öneri getirmiÅŸti: “Gelin Ãœrgüp’teki su deÄŸirmenlerinden birini (SivritaÅŸ Karşı DeÄŸirmeni olabilir) hayata geçirelim. Çevre düzenlemesi ile oturma yerleri yapalım. Turistlerin uÄŸrak yeri haline getirelim. DeÄŸirmenimizde buÄŸday öğütülmesini seyrettirelim. Buraya tandır evleri yapıp, su deÄŸirmeninin kokulu, kepekli unuyla tandır ekmeÄŸi, salçalı kıymalı bazlama, gözleme, kesgiç, küt, halka yapıp ikram edelim. Közünde osbarda karın, mimbar, fasulye, ayva boranisi piÅŸirip servis edelim, pazarlayalım.”

Ãœrgüp Dergisi’nin basım ücreti Belediyece karşılandığı halde meclis üyelerince okunmamış olması da üzücüdür.

Bu deÄŸirmenin kentin merkezine yakın bir alanda ve çevresinin  entegre tesislerle planlamaya oldukça elveriÅŸli olması deÄŸerini daha da artırmaktaydı.

DeÄŸirmenin yol için yıkıldığı söylenmektedir. Halbuki deÄŸirmenin yıkılmayarak batı yönüne dört metrelik bir kaydırma ile  hem deÄŸirmen kurtarılıp hem de  oradaki viraj yumuÅŸatılabilirdi.

Yoldaki küçük düzeltme ile değirmenin kurtarılmaması, halk tarafından değirmenin taşlarının bir firma tarafından eski otel restorasyonunda kullanılmak üzere stoklandığı haberini doğrulayan bir karine olarak kabul edilmektedir.

Geçen yıl Åžeyhülislam Hayri Efendi BaÄŸ Evinin yıkılmak istenmesi, Kız Meslek Lisesi’nin yıkılmasının projelendirilmiÅŸ olması, eski baÄŸ evlerinin hemen tamamının yıkılmış olması bu iddiayı güçlendirmektedir.

Türkiye’deki 11 Dünya Miras Alanı listesine 7 seçme kriterden dördünü hak ederek giren iki alandan biri olan ve dünyada 911 alan içinde doÄŸal ve kültürel birliktelik taşıyan 27 alandan biri olan Kapadokya bölgesinin korunabilmesi için bölge halkı, UNESCO’nun Ä°stanbul gibi bu bölgeyi de izlemeye almasından baÅŸka bir çözüm düşünememektedirler.

Mustafa Kaya

ÇEKÜL Ürgüp Temsilcisi