Yavuz İşçen

Bunca sorunumuz varken ‘Gülen Meryem’ konusu fazla abarttığımız düşünülebilir. Yıllar önce Gürsel Korat, Atlas Dergisi’nin Nisan 2004 sayısında Gümüşler Manastırı’ndaki Meryem freski için “Meryem’in güldüğünü söyleyenlere gülüp geçmek gerekir” diye yazmıştı. O günden bu güne biz de gülüp geçtik. Ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı, ‘Gülen Meryem’ freskini 2012 yılında Türkiye’nin ana tanıtım figürü olarak belirleyince fazla gülemedik; tersine kaygılandık. Peribacası Kapadokya Kültür ve Tanıtım Dergisi olarak kaygılarımızı 04 Nisan 2011 tarihinde web sitemizde yayınladığımız bir yazı ile dile getirdik. Bu yazı üzerine AkÅŸam Gazetesi’nden Özlem Çelik konuyu bizlerle ve bakanlık yetkilileri ile görüştükten sonra haber yaptı. Haber, 09 Nisan 2011 tarihli AkÅŸam Gazetesi’nde sür manÅŸetten yayınlandı.

Haberde Kültür ve Turizm Bakanı ErtuÄŸrul Günay, ‘AÄŸlayan Meryem’e inanıyorlar da gülen Meryem’e mi inanmıyorlar? Demek ki bizim topraklarımız, yani Anadolu Meryem’i güldürmüş. Ne kadar güzel’ ÅŸeklinde bir açıklamada bulunmuÅŸ. Ä°lk yazımızda Hıristiyan ikonografisinde Meryem’in gülmesinin mümkün olmadığını anlatmış ve bunun, 1965 yılında yapılan restorasyon sırasında oluÅŸmuÅŸ bir hata olduÄŸunu belirtmiÅŸtik.

Meryem’in ‘gülmediÄŸinin’ belgesi
Kültür ve Turizm Bakanı’nın açıklaması üzerine restorasyon hatasını belgeleyebilmek için kilisede restorasyon öncesi yapılmış çalışmalara ve fotoÄŸraflara ulaÅŸmaya çalıştık. Yaptığımız araÅŸtırma sonrasında 1962, 1963, 1964 ve 1965 yıllarında Ä°ngiliz Arkeolog Michael Gough’un Gümüşler Manastırı’nda çalışmalar yaptığını ve bu çalışmalarını ‘Anatolian Studies’ adlı dergide yayınladığını öğrendik [The Monastery of Eski Gümüş – A Preliminary Report (1964), The Monastery of Eski Gümüş – Second Preliminary Report (1965)]. Dergide ‘Gülen Meryem’ freskinin restorasyon öncesi fotoÄŸraflarına da yer verilmiÅŸ. Bu fotoÄŸraflarda Meryemana’nın gülmediÄŸi, hatta oldukça hüzünlü ve düşünceli bir ÅŸekilde durduÄŸu görülmektedir. FotoÄŸrafları ekte yayınlıyoruz.
Ayrıca, Michael Gough’ın Gümüşler Manastırı ile ilgili bir makalesi, 1965 tarihli ‘Archaeology’ dergisinde de yayınlanmış. Makalelerin aslını görmek isteyenler, Ankara’daki British Institute Kütüphanesi’ne gidebilirler. Fotokopi ya da tarayıcıdan çıktı alabilmek mümkün.

Tartışmanın ana ekseni
‘Rüşvetin belgesi’ olmaz belki ama restorasyon hatasının belgesi olur. Bu fotoÄŸraflar restorasyon hatasının belgeleri niteliÄŸindedir. Bu ÅŸartlarda artık “Meryem gülüyor mu, gülmüyor mu” gibi tartışmaları bir kenara bırakmak gerekiyor. Meryem’in gülmediÄŸi kesindir. Önemli olan restorasyon hatası sonucu güldürdüğümüz Meryem üzerinden Türkiye’nin tanıtımını kurgulamanın doÄŸru olup olmadığıdır. Tartışmamızın ekseni bu olmalıdır. KuÅŸkusuz buna karar verecek olan Kültür ve Turizm Bakanlığı’dır. Ä°lk yazımızda ‘Gülen Meryem’ üzerinden yapılacak bir tanıtımın sakıncaları ve yanlışlığı üzerinde durmuÅŸtuk. Onun için burada tekrar etmeyeceÄŸiz. Ä°steyenler ilk yazımıza bakabilirler(http://www.cappadociaexplorer.com/detay.php?id=450&cid=1).

Yabancılarda bir söz vardır; ‘söyledim ve ruhumu kurtardım’ derler. Bizler de söyledik ve ruhumuzu kurtardık. Türkiye’yi yapılacak bir yanlıştan kurtarmaksa yetkililere kalıyor.