Gazi Ãœniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Ãœyesi Paleontolog Doç. Dr. OkÅŸan BaÅŸoÄŸlu, GülÅŸehir ve Ãœrgüp’ün zengin fosil yataklarına sahip olduÄŸunu vurgulayarak, bu kapsamda bir jeopark oluÅŸturmak amacıyla bölgenin jeositlerini gösteren topografik harita çalışmalarına baÅŸlayacaklarını söyledi. Bölgede, NevÅŸehir Müze Müdürlüğü baÅŸkanlığında, Doç. Dr. OkÅŸan BaÅŸoÄŸluÂ’nun bilimsel danışmanlığıyla yürütülen kazılar bu yıl da devam ediyor. GeçtiÄŸimiz yıl, NevÅŸehirÂ’in GülÅŸehir ilçesindeki TOKÄ° inÅŸaatı sırasında ortaya çıkan fosil yataklarında yapılan kurtarma kazılarında tarihlemesi 7 milyon yıl önceye dayanan fosiller bulunmuÅŸtu. Ayrıca, 2012 yılında Ãœrgüp Sofular köyünde yapılan çalışmalarda 10 milyon yıl önceye tarihlenen bir gergedan fosili ortaya çıkarılmıştı.

Bölgede,  AfrikaÂ’ya benzeyen bir iklimin olduÄŸunu söyleyen BaÅŸoÄŸlu konuÅŸmasına şöyle devam etti:

“GülÅŸehir ve Ãœrgüp merkez olmak üzere jeositlerin belirlenmesinin ardından bir jeopark projemiz var. Çalışmaların baÅŸlangıç noktası olarak GülÅŸehir'i belirledik; çünkü burada çok önemli bir jeositimiz var. Bu bölgeye bakıldığı zaman çıplak gözle bile görülebiliyor. Özellikle onun korunması lazım. Çalışmaları 5 yıllık bir süreye yayacağız. Çünkü çıkardıkça fosiller arkadan geliyor, kısa sürede bitecek gibi görünmüyor. Bunun yanında Ãœrgüp Sofular'daki Bakanlar Kurulu kararıyla baÅŸlayan kazı çalışmamız da devam edecek.” (Kaynak: Anadolu Ajansı, NevÅŸehir, Dilaver Can)

Nevşehir Miyosen Dönem fosil yatakları yüzey araştırması

Doç. Dr. Okşan Başoğlu, Gazi Üniversitesi web sitesinde yer alan kişisel sayfasında Nevşehir Miyosen dönem fosil yatakları yüzey araştırmasıyla ilgili şu bilgiye yer veriyor:

“Türkiye’nin çeşitli yerlerinde ve bölgelerinde bulunan fosil yatakları arasında Nevşehir bölgesi önemli bir yer tutmaktadır. Sahip olduğu miyosen dönem faunası, dünya literatüründe yer alan çok önemli hominoid örneklerinin bulunduğu Çorakyerler, Çandır, Paşalar ve Sinap ile hem çağdaş hem de aynıdır. Özellikle Ürgüp-Karain, Gülşehir-Yeniyaylacık ve 2010 yılı Nevşehir ili miyosen dönem fosil yatakları yüzey araştırmasında yeni keşfettiğimiz Gülşehir-Yüksekli Köyönü lokalitesi umut vaadetmektedir. Nevşehir bölgesinde; öncesinde MTA, 2010 yılından itibaren bizim yapmış olduğumuz çalışmalar sonucu toplanan fosil buluntuları Equidae, Bovidae, Hyaeenidae, Mustelidae, Rhinocerotidae, Soricidae, Castroridae, Gomphotheriidae, Cervidae, Giraffidae, Suidae ailelerine ait örnekler olarak tespit edilmiştir. Bu fauna hominoid’lerin birlikte yaşamış olduğu fauna olarak belirlenmiştir. Üzerinde çalışılmış fosil kayıtlar erken miyosenden erken pliyosene kadar varabilen bir kronolojiyi kapsamaktadır. Bunun yanı sıra Anadolu’da bulunan hominoid fosillerinin hemen hemen hepsi Kızılırmak Havzası boyunca yer almış ve gölsel çökellerde bulunmuştur. Nevşehir bölgesi bu açıdan önemli fosil buluntu yerlerinden Çankırı-Çorakyerler ve Kalecik-Çandır formasyonlarının güneye doğru devamı niteliğindedir. Bu noktada Nevşehir, coğrafi konumu, jeolojik özellikleri ve içerdiği fauna nedeniyle Anadolu’nun bu stratejik önemini ortaya çıkarma konusunda belirleyici olacaktır.”

Jeopark ve jeoturizm nedir?

Jeopark, yer mirası özelliÄŸi taşıyan, jeolojik, jeomorfolojik veya paleontolojik deÄŸerlerinden ötürü bilimsel, estetik veya eÄŸitsel nitelikleri açısından yerel, ulusal ve/veya uluslararası öneme sahip, yönetimi planlanmış doÄŸa koruma alanlarını ifade ediyor. Yeni bir turizm kavramı olan jeoturizm ise “doÄŸal ortamlara, jeolojik ve jeomorfolojik oluÅŸumları görüp tanımak için yapılan yolculuklar” olarak tanımlanıyor. DoÄŸa korumacılığı açısından önerilen turizm çeÅŸitlerinden olan jeoturizm, sürdürülebilir yerel kalkınma için de önemli bir kaynak oluÅŸturuyor.   

Türkiye’de henüz iki jeopark bulunuyor. Bunlardan biri, Manisa’da Kula ve Salihli sınırlarında 300 km² büyüklüğündeki bir alanda 2013 yılında kurulan ve UNESCO tarafından sertifikalandırılan “Kula Jeoparkı”. Diğeri ise, Ankara’da Kızılcahamam ile Çamlıdere sınırlarındaki 2000 km² alanda 2000 yılında kurulmuş olan “Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı”.

Ankara Üniversitesi önderliğinde kurulan Jeolojik Mirası Koruma Derneği’nin (JEMİRKO) Türkiye’de kurulmasını önerdiği diğer jeoparklar şunlar:

1) Kapadokya Jeoparkı

2) Tuz Gölü Jeoparkı

3) Karapınar Jeoparkı

4) Mut Jeoparkı

5) Narman Mutluluk Vadisi Jeoparkı

6) Pamukkale Traverten Jeoparkı

7) Van Gölü-Nemrut Jeoparkı