Ihlara Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇKB) Yönetim Planı tamamlanarak, 2015-2019 yılları arasındaki birinci beÅŸ yıllık uygulama döneminde gerçekleÅŸtirilecek 15 hedef ve bu hedeflere ulaÅŸmak için yapılacak 53 faaliyet açıklandı. Bölgenin doÄŸal, coÄŸrafi, sosyal ve kültürel özelliklerinin de anlatıldığı Ihlara ÖÇKB Yönetim Planı’na göre, Ihlara VadisiÂ’nin tamamı I. derece doÄŸal ve I. derece arkeolojik sit içinde kalan bölümünde bile büfe ve çay bahçesi gibi ‘günübirlik kullanım alanları’ açılabilecek. Ayrıca, elektrik iletim hattı gibi zorunlu altyapı faaliyetleri yapılabilecek. Bunun için NevÅŸehir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ile NevÅŸehir Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge KomisyonuÂ’nun kararı ve Çevre ve Åžehircilik Bakanlığının izni yeterli olacak.  TMMOB Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) Çevre Sorunları AraÅŸtırma Merkezi BaÅŸkanı Baran BozoÄŸlu, “Ihlara VadisiÂ’nde Acil Durum!” baÅŸlığıyla yaptığı açıklamada bunun getireceÄŸi tehlikelere dikkat çekti.

Baran Bozoğlu, yaptığı açıklamada şunları vurguladı:

“Ihlara Vadisi önemli bir ekosisteme sahip. Plana göre burada, Zone A olarak belirtilen bölge dahil olmak üzere çay bahçesi, büfe ve  elektrik iletim hattı yapılmaya herhangi bir engel yok. Kurul kararı ve bakanlık izni yetiyor. Ãœstelik sayısal bir kısıtlama da getirilmemiÅŸ. Yani doÄŸal alan, çay bahçeleriyle dolma tehlikesiyle karşı karşıya.

Turizm illa çay bahçesi, gözleme, tost demek değildir. En azından böyle olmayan alanlara, doğaya doğrudan temas edebildiğimiz, tüketim alışkanlıklarımızı taşımadığımız alanlara da ihtiyaç var. Çayımızı termosumuzla taşır, ekmeğimizle, peynirimizle doğal bir alanda yürüyüp zaman geçirerek çok daha fazla mutlu olabiliriz.

Elektrik iletim hattının olası etkilerini ise ülke olarak çok iyi biliyoruz. Kesilen ağaçları, yangın riskini... Vadinin ortasında herhangi bir kısıtlama belirtmeden her türlü elektrik iletim hattının önünü açmanın mantığı ne? Çeperinden geçiremiyor muyuz?

Unutmadan, kavak, söğüt gibi ağaçların ve kurumuş ağaçların kesilebileceğini belirten bir cümle de var planda.”

Plana göre, 2015 yılının ilk yarısında uygun yerlere büfe ve WC yerleÅŸtirilmesi için Konya Rölöve ve Anıtlar MüdürlüÄŸü tarafından hazine arazileri belirlenecek. Arazilerin belirlenmesini takiben Konya Rölöve ve Anıtlar MüdürlüÄŸü tarafından hazırlanarak kurullar tarafından da onaylanan patika yolların düzenlenmesi, büfe, WC yapımı projesi ihale edilecek. Projenin uygulaması 2016 yılı sonu itibariyle tamamlanacak.

 Â“Hassas, nadir ve doÄŸal”

Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel MüdürlüÄŸü ile DoÄŸa AraÅŸtırmaları DerneÄŸi Ä°ktisadi Ä°ÅŸletmesi arasında 26 Nisan 2013 tarihinde imzalanan sözleÅŸme uyarınca yürütülen proje doÄŸrultusunda hazırlanan yönetim planı, “Ihlara ÖÇK BölgesiÂ’nin doÄŸal, tarihi, kültürel deÄŸerleri ve sosyoekonomik yapısını bütünleÅŸik alan yönetimi yaklaşımı ile sürdürülebilirlik anlayışına uygun ÅŸekilde korumak ve yönetmek” amacını taşıyor. Planda Ihlara Vadisi, “mikro klima özelliÄŸi ve bu özelliÄŸin kazandırdığı zengin ve farklı bitki örtüsü, korunaklı habitatları, bozkırın ortasında canlıların su ihtiyaçlarını karşılayabildikleri nehir sistemi ile pek çok canlı türü için ideal bir yaÅŸam alanı; jeolojik özellikleri ile adeta bir açık hava müzesi; sahip olduÄŸu tarihi ve kültürel deÄŸerleriyle de yeryüzünün en önemli kültürel miraslarından biri” olarak tanımlanıyor.

Planda Ihlara VadisiÂ’nin hassas, nadir ve doÄŸal olduÄŸu vurgulanarak ÅŸu ifadelere yer veriliyor:

“Ihlara Vadisi kendine has benzeri olmayan nadir bir peyzaja sahiptir. Alandaki bitki taksonlarından 5Â’i korumada öncelikli türlerdendir. Bunlardan Onobrychis stenostachya subsp. krausei-dar korunga dar yayılışlı (sadece Sivas ve IhlaraÂ’da bulunmaktadır) ve nesli tehlikede (EN), diÄŸerleri (Onobrychis elata-yer korungası, Haplophyllum vulcanicumdaÄŸ sedosu, Salvia cilicicanaringalabor, Astragalus ovalis-tuz geveni, Iris sprengeri-benli kurt kulağı) hassas/zarar görebilir (VU) türler kategorisindedir.

Alandaki 5 balık türünden 4Â’ü korumada (çok) öncelikli türdür. Gobio gymnostethus-dere kayabalığı Melendiz Çayı’na özgü bir tür olup, TürkiyeÂ’de veya dünyada herhangi bir yerde bulunmamaktadır. Capoeta pestai-siraz balığı ve Oxynemacheilus (Barbatula) eregliensis nesli kritik düzeyde tehlikede, Cobitis tursicaise-taÅŸ ısıran ise nesli tehlikede olan balık türleridir. Her üç tür de TürkiyeÂ’ye endemiktir.

Alandaki sürüngenlerin ve çift yaÅŸamlıların deÄŸerlendirmesinde Testudo graeca-adi tosbaÄŸa ve Natrix tessellata-damalı su yılanı korumada öncelikli türler olarak belirlenmiÅŸtir.

Ihlara Vadisi taşıdığı jeolojik özellikler ile adeta bir açık hava müzesi özelliÄŸi taşımaktadır. Bu sebeple ülkemizde jeopark olarak önerilebilecek alanların başında gelmektedir.”

Hassas A, B, C bölgeleri

Çalışma alanı ve özellikler açısından üç bölgeye ayrılan Ihlara VadisiÂ’nin “Hassas A Bölgesi”nin tamamı I. derece doÄŸal ve I. derece arkeolojik sit içinde kalıyor. Ekolojik karakterinin korunmasının ‘esasÂ’ olduÄŸu bu bölgede; bölge sınırları içerisinde kalan nehir yatağı üzerinde restoran kurulup iÅŸletilemeyeceÄŸi, nehir yatağına ve su üzerine masa kurulamayacağı vurgulanıyor. Ancak, bu bölgede NevÅŸehir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ve NevÅŸehir Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge KomisyonuÂ’nun uygun kararı ve Çevre ve Åžehircilik Bakanlığının izniyle; rekreatif amaçlı günübirlik kullanım amacıyla, Genel Müdürlükçe hazırlanacak tip projeye uygun olarak büfe, çay bahçesi, WC yapılabileceÄŸi belirtiliyor. 

Ayrıca, uygulama projeleri onaylanmak kaydıyla yeraltı ve yer üstünden zorunlu enerji nakil ve iletiÅŸim hatları çekilebileceÄŸi, kesim çağına gelmiÅŸ, insan eliyle dikilmiÅŸ kavak, söğüt vb. aÄŸaçlar ile kurumuÅŸ aÄŸaç ve dalların temizlenmesi amacıyla aÄŸaç kesimi veya temizliÄŸi (budaması) yapılabileceÄŸi de söyleniyor.

Tamamı I. ve II. derece doÄŸal ve arkeolojik sit içinde kalan “Hassas B” bölgesi için de hemen hemen aynı koÅŸullar geçerli. Bu bölge için, ek olarak “restoran, kafeterya, hediyelik eÅŸya, yöresel ürünlerin pazarlanması vb. satış üniteleri de uygun görülüyor. Ayrıca, “Belisırma köyündeki restoranlar, Melendiz Çayı’nın hemen kıyısında veya üzerinde kurulu oldukları için Çay’ı etkileme potansiyelleri oldukça yüksektir. Mevcut durumda yoÄŸun insan kullanımı olmasına raÄŸmen, Çay’ı etkileme potansiyelleri dikkate alınarak restoran ve kafeteryaların bulunduÄŸu bölge Hassas B Bölgesi olarak deÄŸerlendirilmiÅŸtir” vurgusu da yapılıyor.

Tamamı III. derece doğal ve arkeolojik sit içinde kalan bölge ise “Hassas C” olarak adlandırılıyor.

Ihlara Vadisi Özel Çevre Koruma Bölgesi

Ihlara Vadisi Özel Çevre Koruma Bölgesi, 22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiÅŸti. Bölge 54,34 kilometrekarelik bir alanı kapsıyor. Adını koruma bölgesine veren Ihlara Vadisi, “Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge KuruluÂ’nun 10.10.1991-1150 sayılı kararıyla I. II. ve III. Derece Arkeolojik ve DoÄŸal Sit Alanı” olarak tescillenmiÅŸti.

Ayrıca Ihlara ÖÇK Bölgesi içerisinde yer alan Yaprakhisar köyü, Belisırma köyü, Selime kasabası ve Ihlara kasabasının eski mahalleleri olan Çarşıiçi, Kayaardı, Karşı ve Kayabaşı mahalleleri “Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge KuruluÂ’nun 10.10.1991-1150 sayılı kararıyla kentsel ve III. Derece arkeolojik sit alanı” olarak tescillenmiÅŸti.

Ihlara Vadisi Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planında koruma amaçlı imar planlarıyla ilgili şu ibareler yer alıyor:

“Ihlara beldesi 1/1.000 ve 1/5.000 Ölçekli Koruma Amaçlı Ä°mar Planları, 24 Aralık 2007 tarihinde Mülga Özel Çevre Koruma BaÅŸkanlığınca onaylanarak yürürlüÄŸe konmuÅŸtur. Selime beldesinin 1/1.000 ve 1/5.000 Ölçekli Koruma Amaçlı Ä°mar Planlarıyla ilgili NevÅŸehir Tabiat Varlıkları Bölge Komisyonu ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararları alınmış olup, sonuçlandırma aÅŸamasında bulunmaktadır.”