İçlerinde Kapadokya Rumeli Mübadilleri Sosyal Kültür YardımlaÅŸma ve Dayanışma DerneÄŸi’nin de bulunduÄŸu Türkiye çapında hizmet veren 25 mübadil kuruluÅŸu, Mübadelenin 91. Yıldönümü nedeniyle ortak bildiri yayınladı. KuruluÅŸlar, mübadelenin etkilerinden kısaca bahsettikleri bildiride, Yunanistan’ın Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan mübadil çocuklarına ve torunlarına uyguladığı vize uygulamasının kalkmasını, mübadillerin Yunanistan’da bıraktıkları kutsal mekanların restore edilip korunmasını talep etti. Ayrıca, bildiride Türkiye’deki mübadillere yönelik nefret söyleminin devam ettiÄŸine vurgu yapıldı.

Bildirinin tam metni ve bildiriyi imzalayan mübadil kuruluşların listesi şöyle:

Mübadil KuruluÅŸlarının Ortak Bildirisi

Bundan 91 yıl önce; 30 Ocak 1923 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında, Türkiye’de yerleÅŸik Rum-Ortodokslar ile Yunanistan’da yerleÅŸik Türk-Müslümanların zorunlu göçünü öngören Mübadele SözleÅŸmesi imzalandı.

Yunanistan'ın Balkan Savaşına katıldığı tarih olan; 18 Ekim 1912 tarihinden itibaren yurtlarını terk etmiş olanları da kapsamına alan bu sözleşme ile yaklaşık 2.000.000 insan doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı.

Mübadeleye tabi tutulanlar; yüzlerce yıldır ekip-biçtikleri topraklarını, ekmek parası kazandıkları iÅŸyerlerini, evlerini, ibadet ettikleri kutsal mekânlarını, sevdiklerinin mezarlarını geride bıraktılar. Limanlarda, tren istasyonlarında kurulan çadırlarda haftalarca, aylarca beklediler. ÇoÄŸu yolcu taşımaya elveriÅŸsiz olan gemilerle olmak üzere iki ülke arasında günler, haftalar süren yolcuklar yaptılar. Bu uzun ve zahmetli yolculuk sırasında kaybettiklerinin ölülerini denize verdiler. Yetersiz beslenmeden ve kötü fiziki koÅŸullardan ötürü hastalanarak ölenler oldu. Aileler dağıldı. Yeni vatanlarında uzun süre uyum güçlüÄŸü çektiler. Acılarını dışa vurmadılar, anlatmadılar, aktarmadılar.

Mübadillerin doÄŸdukları toprakları ziyaret etmelerine uzun yıllar izin verilmedi. 1. KuÅŸak mübadillerin hemen hemen tamamı memleket hasreti ile bu dünyadan sessizce göçüp gittiler. Son yıllarda giderek artan sayıda mübadil çocuÄŸu ve torunu, bir vasiyeti yerine getirircesine aile büyüklerinin yaÅŸadıkları “memleket”lerini ziyaret etmek istiyor. Onların doÄŸdukları kentleri, köyleri, mahalleleri, ibadet ettikleri kutsal mekânları görmek istiyor. Kendi özel tarihlerine ve kültürlerine ait izleri sürmek istiyor.

Ancak; T.C vatandaÅŸlarına vize uygulanması, vize alırken çekilen sıkıntılar düÅŸ kırıklığı yaratıyor. Yunanistan hükümetinden ve AB yöneticilerinden iki halk arasına örülen vize duvarını kaldırmalarını talep ediyoruz. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan bizler de Yunanistan vatandaşı olan Rum Ortodoks mübadiller gibi aile büyüklerimizin doÄŸdukları toprakları vizesiz ziyaret etmek istiyoruz.

Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Yunanistan Hükümeti'nden mübadillerin geride bıraktıkları cami, kilise, tekke, manastır, türbe, ÅŸehitlik, mezarlık gibi kutsal mekânların günümüze kadar ayakta kalmış olanlarının restore edilmelerini ve korunmalarını talep ediyoruz. Türkiye'deki ve Yunanistan'daki yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluÅŸlarının mimari mirasın korunması konusunda gösterdikleri çabaları takdirle karşılıyoruz. (Yunanistan'da; Yaniça/Yenice-i Vardar Belediyesinin Gazi Evrenos Bey Türbesini restore etmesi, Türkiye'de; Bursa-Nilüfer Belediyesinin Gölyazı/Apolyont ve Özlüce Kiliselerini restore

etmeleri somut örneklerdir).

Merkezi yönetimlerin ve AB’nin de maddi ve teknik olarak bu çalışmalara destek vermelerini bekliyoruz.

Her iki ülke mübadillerinin aile büyüklerinin ibadet ettikleri kutsal mekânlarda yılın belli dönemlerinde dua etmelerine olanak saÄŸlanmasını istiyoruz. Selanik Belediye BaÅŸkanı Sayın Butaris'in Selanik'teki Yeni Cami’yi Bayram Namazı için ibadete açmasını olumlu bir baÅŸlangıç olarak kabul ediyor ve örnek oluÅŸturmasını diliyoruz.

Mübadelenin üzerinden 91 yıl geçmiÅŸ olmasına karşın mübadillere/muhacirlere yönelik "...derenin öte yanından gelenler", " ..sonradan bu ülkeyi kendisine vatan edenler.. siz bu ülkenin sahipleri deÄŸilsiniz, haddinizi bileceksiniz..." gibi bir dil kullanılması “ötekileÅŸtirmenin”, “dışlamanın” ırkçı ve ÅŸoven kafalarda hala devam ettiÄŸini göstermektedir. Ãœstelik bu sözler T.B.M.M. çatısı altında söylenebilmektedir. Nefret suçları kapsamına girdiÄŸini düÅŸündüÄŸümüz bu söz ve davranışları ÅŸiddetle kınıyoruz.

Bu topraklarda yaÅŸayan halkların geçmiÅŸinde yüzlerce yıllık birlikte yaÅŸam deneyimi var. Bizler; mübadil çocukları ve torunları olarak, Mübadelenin 91. Yıldönümünde Balkanlar’da, Ege Adaları'nda, Orta DoÄŸu'da ve yaÅŸadığımız coÄŸrafyada çatışma yerine barış, farklı olanı sürgün yerine birlikte yaÅŸama ortamının oluÅŸturulabileceÄŸine yürekten inanıyoruz.

Savaşlarda ve göç yollarında yaşamını yitirenleri bir kez daha saygı ve rahmetle anıyor, çekilen acılar bir daha yaşanmasın diyoruz...

Kamuoyuna saygıyla sunarız.

VAKIFLAR

1. Lozan Mübadilleri Vakfı Genel Merkezi

2. Lozan Mübadilleri Vakfı Ege Bölge TemsilciliÄŸi

DERNEKLER

3. Adana Giritliler DerneÄŸi

4. Amasya Mübadele ve Balkan Türk Kültürünü AraÅŸtırma DerneÄŸi

5. Ankara Lozan Mübadilleri DerneÄŸi

6. Antalya Giritliler DerneÄŸi

7. Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma DerneÄŸi

8. Edirne Lozan Mübadilleri DerneÄŸi

9. Fethiye Muhacir Romanlar Sosyal Dayanışma Derneği

10. Gelibolu Lozan Mübadilleri DerneÄŸi

11. Gemlik Girit ve Rumeli Türkleri Kültür ve Dayanışma DerneÄŸi

12. Giresun Lozan Mübadilleri ve Balkan Kültürünü AraÅŸtırma DerneÄŸi

13. Giritliler Kültür, Dostluk ve YardımlaÅŸma DerneÄŸi (Davutlar)

14. Isparta Lozan Mübadilleri DerneÄŸi

15. İçel Ä°li Girit Türkleri DerneÄŸi

16. Kapadokya Rumeli Mübadilleri Sosyal, Kültür YardımlaÅŸma ve Dayanışma DerneÄŸi

17. Kartal Rumeli Mübadilleri Kültür ve Dayanışma DerneÄŸi

18. KuÅŸadası Selanik Mübadilleri ve Rumeli Göçmenleri Kültür ve Dayanışma DerneÄŸi

19. Lozan Mübadilleri DerneÄŸi (Ä°stanbul)

20. Mudanya Lozan Mübadilleri DerneÄŸi

21. Samsun Mübadele ve Balkan Türk Kültürünü AraÅŸtırma DerneÄŸi

22. Sarıyer Lozan Mübadilleri DerneÄŸi

23. Selanik Türkleri ve Buca Yaylacıklılar EÄŸitim, Kültür ve Dayanışma DerneÄŸi (Ä°zmir)

24. Tarsus Girit Türkleri DerneÄŸi

25. Tuzla Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği